De volksgebruiken

Vijftig dagen na Pasen vieren we Pinksteren. Op het christelijke Pinksterfeest wordt de uitstorting van de heilige geest gevierd. De Handelingen van de Apostelen vertellen ons dat de leerlingen bijeen waren en dat het plotseling stevig begon te waaien. Voor hun ogen daalden vlammen uit de hemel neer, op elk van hen. Vanaf dat ogenblik konden de leerlingen in alle talen van de wereld spreken. Het was een universele taal die los van cultuur en plaats verstaan wordt door alle mensen in hun hart: de taal van de liefde.

Het eerste Pinksterfeest viel in de tijd van de eerste oogst van de landbouw in Kanaän, in de oudheid een gebied van Syrië tot Egypte en de Middellandse Zee, en duurde zeven weken. De eerste oogst die gevierd werd was de oogst van de gerst, de vroegste graan­oogst. De eerste bijeengebonden halmen behoorde toe aan Jaweh, die opnieuw het bestaan gegarandeerd had; daarom was iedere vermenging met zuurdesem uit de oude oogst verboden. Later werden Pascha (het feest van de bevrijding uit Egypte) en het feest der on­gezuurde broden samengevoegd.

Het Wekenfeest sloot met de tarweoogst de zeven weken durende graanoogst af. Van deze tarweoogst werden twee gedesemde broden naar de tempel gebracht. Het Wekenfeest was ook het feest van de eerste veldvruchten én bloemen. In die tijd viel het eerste Pinksterfeest. In de tijd van de oogstfeesten. Wat we oogsten krijgen we, maar dan moeten we er zelf wat mee doen, zoals brood bakken.

Luilak

Luilak wordt gevierd op de zaterdag voor Pinksteren. Degene die dan het langst slaapt is de luilak. Oorspronkelijk was dat de nieuwe mysterie-ingewijde die door de priesters in een doodsslaap was gebracht, na 3,5 dag er uit gewekt werd en daardoor helderziend was geworden. Heel vroeger werd de luilak de Pinksterblom. Al een week van te voren beginnen jongens proefritten op ‘korries’, hun zelf gemaakte lage karretjes. Op luilakmorgen is de korrie beladen met groene takken en brandnetels en eraan hangt een lange sliert met blikken, deksels en emmers die op de keien een hels spektakel maken: zeer geschikt om alle langslapers te wekken!

Pinksterblom

De natuur is tot volle bloei gekomen en heeft haar bruidssluier afgelegd. Tijdens het Pinksterfeest werd een jong ongehuwd meisje (in de bloei van haar leven) tot Pinksterblom gekozen. Het Pinksterbruidspaar symboliseert “het huwelijk” tussen moeder Aarde en vader Zon waardoor het land weer vruchtbaar wordt. De Pinksterblom is niet alleen de lentebruid, het symbool der groeikracht der natuur, zij is ook het beeld van de gesluierde Isis, de onzichtbare geest des aarde, de maagd die bevrucht wordt door de Heilige Geest.

Papieren bloemen

Het is opvallend dat de versieringen van het bloemenfeest Pinksteren vrijwel altijd gemaakt worden van ‘mooi makers goed’ (gekleurde papiertje). Echte bloemen horen bij het Sint Jans Zomerfeest (24 juni), wanneer de natuur in overvloed geeft kunnen we ook nemen van de natuur. Rond Pinksteren is de ontluikende natuur nog in volle bloei. Er is tijd nodig voor de rijping voordat we kunnen oogsten. Het Pinksterfeest is het feest van de scheppende mensenkrachten en daarom maken we samen zelf de zelf bedachte versieringen voor het Pinksterfeest: slingers van papier of stof, allerlei papieren figuren en kleurrijke bloemen. De zelfgemaakte bloemen strooien is symbolisch voor het gegeven dat de mens in staat is om zelf te scheppen en te creëren.

De Pinkster-meiboom

De symbolische betekenis van de Pinkster-meiboom is die van het middelpunt van de wereld, een levende as die tot de hemel reikt. De boom als verbinding tussen hemel en aarde: de wortels groeien in de onderwereld, de stam rijst door de mensenwereld en de kroon verheft zich in de hemel. Op het plein van veel Vrije scholen in Nederland wordt vanaf de eerste klas met Pinksteren om de meiboom heen gedanst. Vanaf de top van de boom/paal die 3,5 meter hoog is, hangen lange kleurrijke linten naar beneden. Al weken voor het Pinksterfeest wordt er per klas geoefend aan een dans rond deze meiboom. Onderdeel van de dans is het invlechten van de linten rondom de paal. De jongste kinderen beginnen met een simpele dans en vlechtwerk, in de hogere klassen worden de dans en het vlechtwerk steeds complexer. Het echte werk begint wanneer de vlecht weer ontrafeld moet worden, en de dans achterste voren wordt uitgevoerd. Dat is een hele kust!

Boogschieten

Op Walcheren vierden mensen met Pinksteren onder andere met ringrijden op paarden, versierd met bonte papieren rozen, met gaaischieten door de schuttersgilden en met vendelzwaaien. Bij het gaaischieten wordt een houten vogel met veelkleurige pluimen bevestigd op een hoge paal. Wie de vogel raakt, afschiet, is koning voor een heel jaar en wordt bekleed met zilver. Bij alle drie de activiteiten moet heel beheerst en bewust gehandeld worden. Bij ringrijden en boogschieten moet daarnaast ook goed gemikt worden, een IK activiteit bij uitstek!

Bron: Jaarfeesten in het gezin - Pinksteren - Vereniging voor Vrije Opvoed Kunst