Muziek kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van jonge kinderen. Kinderen luisteren eerder en langer naar zingen dan naar spreken. Baby’s herkennen al heel vroeg melodieën en taalpatronen in relatie tot hun moedertaal. De hoeveelheid tijd die opvoeders spelend, zingend en sprekend met een jong kind doorbrengen staat in verbinding met de hoeveelheid taal die het kind later tot zijn of haar beschikking heeft.

Door veel muziek en zang om je heen te hebben leer je goed te luisteren.

Niet in de zin van ‘goed luisteren naar papa of mama’, maar in de zin van echt met je gehoor luisteren. Dit heeft een positief effect op de taalontwikkeling van kinderen. Kinderen die regelmatig muziek luisteren maken beter onderscheid tussen klanken en woorden. Dit helpt ze weer bij het praten. Daarnaast zit in liedjes veel regelmaat waardoor het makkelijker is de woorden te onthouden. Het rijmen draagt daar extra aan bij.

Een zuiver ontwikkelde gehoor/of toonzin, en in de eerste levensjaren blootgesteld aan echte zintuigervaringen zoals live zang en/of muziek, geeft de volwassen mens in het latere leven de competentie om goed af te kunnen stemmen in de sociale omgeving.

Eén van de voorwaarden om het kind tot een gezonde ontwikkeling te laten komen is veel (meer) zingen voor kinderen. Liedjes zingen, spreken en reciteren is goed voor de taalontwikkeling van jonge kinderen. Ze vinden (voor ons) eindeloze herhaling van liedjes prettig. Door te herhalen leren kinderen, weten ze wat er komt en kunnen ze na verloop van tijd op hun eigen manier meedoen. Wanneer je tegelijk met het zingen beweegt en gebaren maakt, doet ook de motorische ontwikkeling mee!

Onze uitgangspunten bij het maken van muziek op de kinderopvang*

• Herhaling: Jonge kinderen vinden herhaling heerlijk. Ze voelen zich er veilig bij als ze weten wat er gaat komen. Bovendien duurt het vaak even voor ze weten welke activiteit er bij een liedje hoort. Hun reactie is trager dan die van een volwassene.
• Langzaam zingen: Zorg dat kinderen de tekst en melodie goed kunnen volgen. Dit is belangrijk voor het tekstbegrip en het kunnen meezingen. De mondmotoriek is volop in ontwikkeling en nog niet zo snel.
• Toonhoogte: Een kinderstem is hoger dan die van een volwassene. Pas het zingen daarop aan, anders zingen de kinderen te laag (ze zullen je imiteren) en ontwikkelen ze alleen het lage gebied van hun stem (brommen). Wat hoger zingen is te oefenen door steeds een klein stukje (halve toon) hoger te zingen.
• Duidelijke bewegingen: Overdrijf voor jezelf de bewegingen bij een liedje en doe ze langzaam voor. Het is voor kinderen dan makkelijker ze na te doen.
• Afwisseling: Omdat de concentratieboog bij jonge kinderen nog niet zo hoog is, is veel (logische) afwisseling belangrijk. Zorg voor een ‘bruggetje’ tussen verschillende activiteiten en wissel rust en activiteit en spelen met en zonder materialen/instrumentjes af. Zo ontstaat er een evenwichtig geheel.
• Ieder kind mag zichzelf zijn: Ieder kind is uniek en zal anders reageren. Een kind kan evenveel genieten en zich ontwikkelen als het zichtbaar niet actief meedoet. Materiaal nodigt vaak wel uit om over een drempel te stappen.
• Muziekinstrumentjes moeten eenvoudig te bespelen zijn, een mooie klank hebben en veilig zijn. Ook simpele materialen worden door kinderen vaak als instrument gebruikt en omgekeerd, bijv. met blokken wordt tegen elkaar getikt en ritmestokjes zijn over elkaar gekruist een helikopter of hamer en spijker. Gebruik die fantasie van kinderen en speel er op in.

*Bron: Afstudeerwerkstuk Francisca Boyle - student School-vAK en pedagogisch professional bij De Geheime Tuin

Muziek en dagritme

Het is van belang dat kinderen in de eerste jaren van hun leven ervaren dat de wereld om hen heen goed is. Eén van de voorwaarden hiervoor is een dagritme waarin een duidelijke structuur is aangebracht. Het terugkeren van dagelijkse dingen vormt een houvast voor de kinderen; ze merken dat de dag verloopt zoals ze dit gewend zijn, waardoor ze kunnen ontspannen en hun krachten kunnen aanwenden voor hun eigen ontwikkeling. Dit zorgt voor een basaal gevoel van veiligheid.

De pedagogisch medewerkers brengen een vaste structuur in de dag aan zoals eet- en slaaptijden in combinatie met terugkerende zangspelletjes en rituelen. Met de ochtendopening waarin, gezongen wordt en muziek wordt gemaakt, beginnen we samen de dag. Een duidelijk begin geeft de kinderen een uitgangspunt van waaruit ze kunnen vertrekken en de dag mogen ontdekken. Dit telkens terugkerende samenzijn aan het begin van de dag geeft de kinderen houvast en vertrouwen.